ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΤΥΝΗΣΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΡΙΑ ΛΑΜΙΑ ΜΠΕΝΤΙΟΥΙ

Οι νέοι ήταν το κλειδί της εξέγερσης

H Λάμια Μπεντίουι θα πραγματοποιήσει τρεις μουσικές παραστάσεις, στις 31 Μαρτίου, 7 και 14 Απριλίου, στη μουσική σκηνή Αυλαία (Αγ. Όρους και Κωνσταντινουπόλεως).

Η τυνήσια τραγουδίστρια Λάμια Μπεντίουι φέρει κάτι από την αφρικανική έρημο και  το μυστήριο του αραβικού κόσμου και μια φωνή που σε ταξιδεύει, χαρακτηριστικά που, σε συνδυασμό με την πειραματική και εξερευνητική της καλλιτεχνική διάθεση, κάνουν πάντα ενδιαφέρουσες τις συναντήσεις μαζί της. Αυτή η συνάντηση με τη Λάμια, όμως, ήταν ενδιαφέρουσα και για έναν ακόμα λόγο: με βοήθησε να προσεγγίσω την εξέγερση στην Τυνησία, το εναρκτήριο σάλπισμα των λαϊκών εξεγέρσεων στη Βόρεια Αφρική και τον Αραβικό κόσμο, και να ψυχανεμιστώ τη σημασία που είχε στην εξέλιξή της η δράση των νέων και των καλλιτεχνών. Δύο κοινωνικές ομάδες από τις οποίες πάντα περιμένουμε πολλά και για τις οποίες πρέπει να επενδύουμε εξίσου.

Τη συνέντευξη πήρε
η Ζωή Γεωργούλα

Για τους περισσότερους από εμάς, η εξέγερση στην Τυνησία, που πυροδότησε κι άλλες στις χώρες της Β. Αφρικής, ήταν μια έκπληξη. Πώς αισθάνεσαι που ο λαός της Τυνησίας οδηγήθηκε σε αυτήν τη λαϊκή εξέγερση;Ήταν και για μένα έκπληξη, δεν το περίμενα, δεν το φανταζόμουν. Σε προηγούμενες περιόδους, τη δεκαετία του ‘80, υπήρχαν εκτεταμένες διαμαρτυρίες, με αφορμή την άνοδο των τιμών βασικών προϊόντων ευρείας χρήσης, αλλά όχι σε αυτήν την έκταση και την ένταση. Τα τελευταία χρόνια, όταν επισκεπτόμουν την Τυνησία, παρατηρούσα ότι στα χείλη όλων των ανθρώπων ήταν η διαμαρτυρία για τη διαφθορά στο κράτος από τον Μπεν Άλι κα τη σύζυγό του και το βαρύ τίμημα που πλήρωνε ο λαός, αλλά μέχρι εκεί. Η αστυνομία ήταν παντού. Στη συνέχεια άρχισα να ακούω για διαδικτυακούς κόμβους όπου γίνονταν συζητήσεις αλλά και πάλι δεν φανταζόμουν ότι θα εξελισσόταν με αυτόν τον τρόπο.
Φαίνεται όμως ότι οι άνθρωποι έφτασαν στα όρια της ανοχής τους. Κατά την περίοδο διακυβέρνησης Μπεν Άλι, υπήρχε ανάπτυξη και παραγόταν πλούτος, στο μέτρο βέβαια των δυνατοτήτων της χώρας γιατί η Τυνησία δεν έχει πετρέλαιο όπως οι γειτονικές της χώρες, αλλά αυτός ο πλούτος ποτέ δεν έφτανε στα χέρια του λαού, λόγω της φοβερής διαφθοράς του καθεστώτος. Η πολιτική του Μπεν Άλι κρατούσε τους μισθούς χαμηλά και τις τιμές ψηλά. Είχε συγκεντρώσει όλη την εξουσία και υποσχόταν καλύτερο μέλλον που δεν ερχόταν ποτέ. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που πιστεύω ότι έπαιξε ρόλο στην εξέλιξη της εξέγερσης είναι το μεγάλο ποσοστό των νέων ανθρώπων. Το 50 με 60% του πληθυσμού της Τυνησίας είναι νέοι άνθρωποι, πτυχιούχοι πανεπιστημίων και άνεργοι.

Υπάρχει, λοιπόν, ένας ιδιαίτερος συμβολισμός στην πράξη της αυτοπυρπόλησης του νεαρού Τυνήσιου, πτυχιούχου και άνεργου, που αποτέλεσε τη σπίθα της εξέγερσης. Δεν ήταν μια τυχαία αφορμή.Δεν είναι τυχαία σίγουρα. Όσο καλύτερο επίπεδο μόρφωσης έχει ο λαός, τόσο περισσότερα διεκδικεί. Από τη μία, η Τυνησία είναι μια κοινωνία όπου οι πανεπιστημιακές σπουδές θεωρούνται περίπου ως αυτονόητο, από την άλλη υπήρχε μεγάλη ανεργία και επιπλέον είχε γίνει πια πολύ δύσκολο να φύγει κάποιος στο εξωτερικό για να δουλέψει. Οπότε συσσωρευόταν νεαρός πληθυσμός με σπουδές, προσδοκίες και απαιτήσεις, που ήταν εγκλωβισμένος.

Οι γυναίκες της Τυνησίας τι αντιμετώπιση είχαν από το καθεστώς Μπεν Άλι και τι ρόλο έπαιξαν στην εξέλιξη της εξέγερσης;Η εξέγερση της Τυνησίας ήταν εξέγερση όλου του λαού και όλων των τάξεων και των κοινωνικών ομάδων και βέβαια και των γυναικών. Το καθεστώς Μπεν Άλι, ωστόσο, επιχειρώντας να δίνει προβάδισμα στο κοσμικό κράτος και να παραγκωνίζει τους ισλαμιστές, απαγόρευε και δεν καλλιεργούσε ισλαμικές παραδόσεις που καταπιέζουν τις γυναίκες. Οι γυναίκες στα αστικά κέντρα θεωρείται αυτονόητο ότι θα σπουδάσουν. Αυτό το πνεύμα αναμειγνυόταν με κάποιες πιο συντηρητικές, παραδοσιακές αρχές, όπως η απαγόρευση των προγαμιαίων σχέσεων. Το αξιοσημείωτο είναι ότι τα τελευταία 3-4 χρόνια παρατηρούσα μια αλλαγή στον τρόπο ντυσίματος των γυναικών, πιο κοντά στην ισλαμική παράδοση. Σε αυτήν την αλλαγή έπαιξε ρόλο, αφενός, το κύμα φανατισμού που σαρώνει το Ισλάμ, αφετέρου, η προπαγάνδα που έκαναν διάφορα τοπικά αραβικά κανάλια. Ο Μπεν Άλι αισθανόμενος την απογοήτευση του κόσμου, προσπάθησε τον τελευταίο καιρό να ενδυναμώσει την αίσθηση της ταυτότητας στο λαό, με την πιο πρόσφορη εκδοχή, τη θρησκευτική ταυτότητα.

Η καλλιτεχνική δημιουργία πώς αντιμετωπίστηκε από το καθεστώς Μπεν Άλι;Δεν υπήρχε ελευθερία λόγου και έκφρασης. Μπορούσες να κάνεις ό,τι ήθελες αρκεί να μην θίξεις το καθεστώς του Μπεν Άλι. Τον τελευταίο καιρό, ωστόσο, υπήρχαν θεατρικοί θίασοι που με τη δουλειά τους καυτηρίαζαν τη διαφθορά και την καταπίεση του καθεστώτος, αλλά με πενιχρά μέσα και δέχονταν πόλεμο.

Είσαι πολλά χρόνια στην Ελλάδα, ήρθες ενώ είχες ξεκινήσει την ενασχόλησή σου με τη μουσική;Στην Ελλάδα ήρθα με υποτροφία από το ελληνικό κράτος για μεταπτυχιακές σπουδές. Με τη μουσική είχα από μικρό παιδί επαφή, τραγουδούσα και ήμουν σε χορωδία ωδείου. Όμως οι γονείς μου θεωρούσαν ότι έπρεπε να σπουδάσω κάτι πιο «σοβαρό» και έτσι σπούδασα οικονομικά. Όταν ήρθα στην Ελλάδα αποφάσισα ότι θα ασχοληθώ μόνο με τη μουσική.

Βρήκες εύφορο έδαφος στην Ελλάδα για τη μουσική που αγαπούσες;Ήταν δύσκολα, πολύ δύσκολα. Υπήρχε ένα μικρό κοινό που πολύ σιγά ανοιγόταν, ιδίαιτερα σε εκείνη τη συγκυρία όπου ξανανακάλυπτε την παραδοσιακή μουσική και τα παραδοσιακά όργανα.  Και σήμερα ακόμα, ενώ υπάρχουν καλλιτέχνες και συγκροτήματα που παίζουν παραδοσιακή μουσική διαφορετικών τόπων, δεν υπάρχει στήριξη και δομές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στο άνοιγμα του κοινού σε αυτές τις μουσικές.

Έχεις ήδη στο ενεργητικό σου ένα δικό σου δίσκο, μαζί με τον Σόλι Μπαρκί, συμμετοχές σε δουλειές αρκετών καλλιτεχνών και πολλές ζωντανές εμφανίσεις και συνεργασίες. Ποια είναι τα καλλιτεχνικά σου σχέδια για το μέλλον;Έχω πράγματι κάνει πολύ ενδιαφέρουσες συνεργασίες και μάλιστα στα πρώτα μου βήματα που με βοήθησαν να ανοιχτώ, όπως αυτή με τη Σαβίνα Γιαννάτου. Αυτό που θέλω πολύ να κάνω στη συνέχεια είναι ένα δίσκο με παραδοσιακά τραγούδια της Μεσογείου.
Θα ήθελα να πραγματοποιήσω και άλλες συνεργασίες με άλλους μουσικούς. Με ενδιαφέρει να μπορέσω να μπλέξω την παραδοσιακή μουσική με σύγχρονους ήχους.

Στην Ελλάδα ήρθες με όρους διαφορετικούς από τους περισσότερους μετανάστες. Ωστόσο, έχεις βιώσει κάτι από αυτά για τα οποία διαμαρτύρονται σήμερα οι μετανάστες στην Ελλάδα;Όταν ήρθα βέβαια είχα άδεια παραμονής στην Ελλάδα λόγω της υποτροφίας. Όταν όμως έληξε η υποτροφία και ήθελα να συνεχίσω να μένω στην Ελλάδα, βρέθηκα χωρίς άδεια παραμονής. Επιδίωξα να πάρω πράσινη κάρτα, αλλά χρειάζονταν ένσημα. Ευτυχώς βρήκα μια δουλειά με ένσημα. Ωστόσο, δεν έχω ξεχάσει τη διαδικασία για να καταθέσω τα χαρτιά μου. Τεράστιες ουρές, όπου στηνόσουν από τα ξημερώματα και δεν ήξερες αν θα εξυπηρετηθείς και όταν έφτανες πια κάποια στιγμή, η αντιμετώπιση των υπαλλήλων ήταν φρικτή. Με αντιμετώπιζαν σαν παρείσακτη. Αυτό από την πλευρά του κράτους. Από την πλευρά των ανθρώπων, διαπίστωνα συχνά ότι είχαν την ανάγκη να με κατατάξουν σε προκατασκευασμένα πλαίσια. Εφόσον δεν ήμουν Αλβανή, τότε την τυνησιακή καταγωγή μου συχνά την ταύτιζαν με το Ισλάμ και την Τουρκία με κάποιο τρόπο.

Παρακολουθείς τις απεργίες πείνας που πραγματοποιούνται τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα από μετανάστες που διεκδικούν νομιμοποίηση, στα Προπύλαια, στην Υπατία, στο Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης;Φυσικά, και τους συμπαραστέκομαι. Δεν υπάρχει πολιτική θέληση για να λυθεί το ζήτημα της νομιμοποίησης των μεταναστών. Οι μετανάστες εγκλωβίζονται στην Ελλάδα χωρίς δουλειά, χωρίς δικαιώματα και αυτή η κατάσταση γεννά βία και παρανομία.

Τι ελπίζεις τώρα για την Τυνησία;Ελπίζω να μην ανέβουν στην εξουσία οι ισλαμιστές. Να μην διαχωριστεί η κοινωνία στους ισλαμιστές και τους άλλους. Ο κόσμος είναι στους δρόμους σχεδόν μεθυσμένος από ένα είδος ελευθερίας που είχε στερηθεί από το καθεστώς Μπεν Άλι. Δεν ξέρω που θα καταλήξει...