Η περίεργη αφήγηση της Νέας Δημοκρατίας

Του
Κώστα Ελευθερίου

Η στάση του κ. Αντώνη Σαμαρά στην τρέχουσα συγκυρία αποτελεί (;) ένα από τα μεγάλα μυστήρια που έχουν να αντιμετωπίσουν δημοσιολογούντες και πολιτικολογούντες από το σύνολο του πολιτικού φάσματος. Γιατί η Νέα Δημοκρατία επιλέγει να κρατήσει μία αντιμνημονιακή στάση; Στην αρκετά ιδιόρρυθμη τροπή που έχει λάβει ο κομματικός ανταγωνισμός στην Ελλάδα του Μνημονίου, οι κομματικές στρατηγικές παύουν να έχουν τη συνήθη γραμμικότητα και μοιάζουν με πτυχώσεις που ενοποιούν διαφορετικές και πολλές φορές αντιφατικές πολιτικές αντιλήψεις. Η ηγεσία Σαμαρά - διότι, κατά την άποψή μας, “σαμαρική” Νέα Δημοκρατία δεν υπάρχει ακόμη - έχει φανερώσει ορισμένα χαρακτηριστικά που επηρεάζουν και τη φυσιογνωμία του κόμματος, τουλάχιστον προς την κοινή γνώμη: πρώτον αναδεικνύεται ένας κοινωνικός συντηρητισμός που θέτει ως προνομιακό ακροατήριο της ΝΔ τους ‘χαμένους’ του Μνημονίου και κυρίως υπαλλήλους μεσαίων εισοδημάτων και μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Η συλλογιστική είναι σαφής: θεμέλιο της κοινωνίας είναι η ιδιοκτησία και κυρίως η μικρή ιδιοκτησία, η οποία λόγω μορφής είναι κατά τεκμήριο πιο εσωστρεφής και πιο φοβική απέναντι στις βίαιες αλλαγές. Είναι φανερό από το περιεχόμενο του «Ζάππειο ΙΙ» ότι βασικός προσανατολισμός του σχεδίου της ΝΔ είναι η προστασία αυτών των κοινωνικών ομάδων· δεύτερον ένας ψευδο-τεχνοκρατισμός, κυρίως στην προώθηση «κοστολογημένων» προτάσεων οι οποίες αντιπαρατίθενται με τις κυβερνητικές προτάσεις. Το γεγονός ότι αμφότερες οι δέσμες προτάσεων έχουν, μάλλον, αμφίβολα αποτελέσματα, δημιουργεί μία σύγκρουση ανάμεσα σε φαντασιακές διαχειριστικές ικανότητες οι οποίες δεν επαληθεύονται πρακτικά· τρίτον ένας επιθετικός αντι-πασοκισμός με μία σαφή εθνικιστική έδρα. Ο συγκεκριμένος αντι-πασοκισμός, βέβαια, λαμβάνει χώρα με όρους δεκαετίας ‘80, την ίδια στιγμή, όμως, συνδυάζεται με μία αντι-κοσμοπολίτικη ρητορεία που έχει ως αναφορά τον κ. Παπανδρέου και τον «κύκλο» του. Σε αυτό το έδαφος συναντιέται ο αντιλαϊκισμός των 80s και μία συνομωσιολογική αντίληψη περί πολιτικής - στάσεις με βαθύτατα αντιπολιτικά χαρακτηριστικά· τέταρτον ένας πολιτικός εκλεκτικισμός από την παράδοση της ελληνικής δεξιάς. Αυτός αφορά τα προτάγματα και τις πολιτικές προτάσεις. Ο κ. Σαμαράς έχοντας να αντιμετωπίσει μία κομματική οργάνωση «σημαδεμένη» από την εσωτερική σύγκρουση και τον ανταγωνισμό από τον ΛΑΟΣ και τη ΔΗΣΥ που στοχεύει στην αξιοποίηση αυτών των αντιφάσεων, άλλοτε μετατρέπεται σε έναν υπεύθυνο πολιτικό τύπου μεγάλου Καραμανλή, άλλοτε σε αντιδεξιό Αβέρωφ, εκμεταλλεύεται τη μητσοτακαιϊκή αντι-πασοκική ρητορεία και παίρνει προσεκτικά τις αποστάσεις του από την περίοδο 2004 - 2009, μην «εκθέτοντας», όμως, τον πρώην πρωθυπουργό. 

Και στο Μνημόνιο τι;

Σε αυτό το πλαίσιο η στάση απέναντι στο Μνημόνιο δεν επιδέχεται μοναδικών απαντήσεων. Αλλά ας πάμε στον προσδιορισμό του όρου «αναδιαπραγμάτευση» που συνιστά και το «βασιλικό δρόμο» του Σαμαρά για την έξοδο από την κρίση. Καταρχάς η «αναδιαπραγμάτευση» έχει συνθηματολογική εκφορά και δεν αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο τρόπο υλοποίησής της από μία κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας. Επιπλέον η «αναδιαπραγμάτευση» σημαίνει συμφωνία στον στόχο της δημοσιονομικής προσαρμογής, διαφωνία σε ορισμένους όρους. Με άλλα λόγια χρειαζόμαστε ένα άλλου τύπου Μνημόνιο, πιο «ανθρώπινο». Υπ’ αυτήν την έννοια, η αντιμνημονιακή θέση του κ. Σαμαρά είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων: είναι απόκριση στην κομματική βάση, είναι στρατηγική πολιτικής επιβίωσης, είναι έκφραση των αντιφατικών αντιλήψεων της νέας ηγετικής ελίτ της ΝΔ, είναι ρητορεία, είναι «ανάγνωση» της κοινωνικής κατάστασης. Το κόμμα εξουσίας οφείλει να είναι «υπεύθυνο», το αντιπολιτευτικό κόμμα επιθετικό και το εκλογικό κόμμα έτοιμο να εκμεταλλευθεί τις αδυναμίες του αντιπάλου. Η κρίση της προηγούμενης εβδομάδας ανέδειξε τον εργαλειακό τρόπο με τον οποίο τα δύο μεγάλα κόμματα αντιλαμβάνονται το ζήτημα της συναίνεσης και κυρίως την πλήρη αδυναμία του πολιτικού τους προσωπικού να αντιληφθούν τα κοινωνικά διακυβεύματα. Απέναντι σε μία κοινωνία που βράζει οι δύο ηγέτες αντήλασσαν τηλέφωνα, παζάρευαν θέσεις και εν τέλει το πολιτικό σύστημα προσέφερε έναν κυβερνητικό ανασχηματισμό, ο οποίος ανταποκρίνεται σε εσωτερικές ανάγκες αναπαραγωγής, παρά στα ελλείμματα νομιμοποίησης.

Η στάση
του ευρωπαϊκού τύπου

Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, πάντως, είναι και η συγχορδία προσωπικών επιθέσεων προς τον κ. Σαμαρά από το διεθνή τύπο - οι οποίες πολλές φορές βασίζονται και σε λανθασμένα γεγονότα - όπως και οι πιέσεις που δέχεται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, οι οποίες είναι και αποκαλυπτικές της ευρείας διάστασης του ελληνικού θέματος. Είναι τουλάχιστον υπονομευτικό ενός δημοσίου διαλόγου που εξειδικεύει στις ελληνικές εκφάνσεις της κρίσης και στον ελληνικό εξαιρετισμό ως βασικού πλαισίου ερμηνείας, το πώς η μη επίτευξη συναίνεσης στο εσωτερικό γίνεται αντικείμενο αναλύσεων στο εξωτερικό. Η σταδιακή αποδυνάμωση της δημοκρατικής λειτουργίας στη χώρα δεν είναι αποτέλεσμα μόνον των πράξεων μίας κυβέρνησης. Είναι αποτέλεσμα της ίδιας της θέσης στην οποία έχει βρεθεί η χώρα, είναι εν τέλει όρος για την προώθηση της δανειακής σύμβασης, καθώς είναι σαφές ότι για τους δανειστές μας η ποιότητα της ελληνικής δημοκρατίας είναι μάλλον δευτερεύον ζήτημα - όπως και το επίπεδο ζωής των Ελλήνων πολιτών. Ο κ. Σαμαράς βρίσκεται στην περίεργη θέση να διαπραγματεύεται την αξιοπρέπεια της ελληνικής δημοκρατίας με τους εταίρους του στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, τη στιγμή που ο ίδιος και ο κ. Παπανδρέου την «παζάρευαν» υπό τον κλοιό των «αγανακτισμένων» πολιτών. Και κατ’ επέκταση το επικοινωνιακό «προβάδισμα» του εσωτερικού μετατρέπεται σε ντεσαβαντάζ στο εξωτερικό.